سد سيوند در کمين نابودی ۲۰۰۰ سال تمدن ايرانی

سد سيوند در کمين نابودی ۲۰۰۰ سال تمدن ايرانی
در صورت پايان ساخت سد «سيوند» فارس دو سايت جهانی–تاريخی پاسارگاد و پرسپوليس به زير آب می رود
روزنامه گاردين: سرعت ساخت اين سدها و ميزان خرابی‌ای که به بار خواهند آورد، دانشمندان و اعضای سازمان ملل را شک‌زده کرده است
مرعشی، رييس قبلی سازمان ميراث فرهنگی: نمی‌‏توان سدسازی که لازمه تمدن امروز و فردای ايران است را فدای وجود و حفظ آثار تاريخی و باستانی کرد
کانون مدافعان حقوق بشر از مجريان سد سيوند شکايت می‌‏کند

در صورت پايان ساخت سد «سيوند» فارس دو سايت جهانی–تاريخی پاسارگاد و پرسپوليس به زير آب می رود -
سايت "ايران ما"/آرش سيگارچی – خبر کوتاه اما سخت تکاندهنده است. در روزهای اخير برخی از کاربران اينترنتی با نگرانی پيامی را رد و بدل می کنند که حکايت دارد چنانچه کار سد «سيوند» در استان فارس - که در آستانه آبگيری است- پايان يابد برای هميشه آرامگاه کورش کبير ، پادشاه قدرتمند هخامنشی نابود می شود. اين خبر را يک منبع مطلع در سازمان ميراث فرهنگی نيز اعلام کرده است.

با آبگيری اين سد تعدادی از محوطه های باستانی کشف شده و کشف نشده در آب غرق شده و می شوند. اين سد در منطقه ی تنگه ی بلاغی و در فاصله ی ۸ کيلومتری پاسارگاد قرار دارد و محل عبور جاده ی شاهی می باشد. در عين حال کارشناسان معتقدند اگر اين سد آبگيری کند به غير از پاسارگاد رطوبت منطقه بر پرسپوليس نيز آسيب می رساند.
در اين ميان برخی معتقدند آبگيری سد سيوند تا پايان سال جاری علاوه بر نابود کردن تاريخ دو هزار ساله ايران, حيثيت جهانی ايران را نيز در معرض خطر قرار می ‏دهد. پس از گذشت بيش از دو هزار سال هنوز سيستم‌‏های اقتصادی و اجتماعی سنتی مانند گروه‌‏های عشاير در اين منطقه حضور دارند و به علت بکر بودن اين تنگه و وجود شواهدی که هنوز از گذشته‌‏های دور باقی مانده، می ‏توان تاريخ را تجسم کرد.

شايد بتوان گفت کمتر جايی در کشور وجود دارد که به اين شکل تداوم زندگی را می‌‏توان به عينه در آن مشاهده کرد و به اين دليل تنگ بلاغی يکی از اماکن استثنايی کشور محسوب می‌‏شود.
اين تنگه اولين جايی است که می‌‏توان در مورد خصوصيات و نحوه زندگی مردم دوره هخامنشی اطلاعاتی به دست آورد که در صورت توسعه کاووش‌‏ها و مطالعات در اين منطقه می‌‏توان اطلاعات فراوانی در خصوص مردم هخامنشی کسب کرد.
براساس نظر باستان‌‏شناسان و گياه‌‏شناسان، به علت بکر بودن تنگ بلاغی ، گياهانی در اين منطقه وجود دارد که در صورت انجام مطالعات کامل بر روی آنها می‌‏توان به نوع گل‌‏ها، درختان و پوشش گياهی که در باغ‌‏های پاسارگاد در زمان کوروش و داريوش وجود داشته، پی‌ ‏برد.

آغاز ساخت سد

بر اساس شواهد با آبگيری سد سيوند تنگه «بلاغی» به طور کامل به زير آب خواهد رفت. اين سد در ۱۰۰ کيلومتری شمال شيراز،۵۰ کيلومتری تخت‌‏ جمشيد احداث شده است.
با وجود تمام اهميتی که اين منطقه از نظر تاريخی و فرهنگی برای کشور دارد ، ساخت سد سيوند در دستور کار قرار گرفت. کار ساخت اين سد از سال ۱۳۷۱ و در زمان رياست جمهوری هاشمی رفسنجانی و بدون هماهنگی با سازمان ميراث فرهنگی آغاز شد .
نام اين سد جديد سيوند(سيبويه) است که در شمال شهر مرودشت (استان فارس) بر روی رودخانه سيوند به روش خاکی احداث خواهد شد.
اين سد که کار احداث ان از سال ۱۳۷۱ آغاز شد تاجی به طول ۶۲۰ متر و ارتفاعی حدود ۶۰ متر خواهد داشت که در ثانيه ۵۶۰۰متر مکعب آب از سرريز آن تخليه می شود. گنجايش گنجايش کل مخزن ۲۵۵ ميليون متر مکعب اعلام شده که در پشت سد فضايی معادل۱۲۰۰۰ هکتار را تحت پوشش آب خواهد برد.

وحشت جهانيان

در شرايطی که فضای سياسی پيش و پس از انتخابات رياست جمهوری در ايران همه چيز را تحت تاثير قرار داده است بسياری از نهادهای جهانی نست به اين موضوع واکنش نشان داده اند. در اين مورد روزنامه‌ی انگليسی گاردين نوشت:« در حالی که بخش‌هايی از بيش از يکصد مرکز باستانی ايران ازجمله بنای پاسارگارد، شهری که از سوی کوروش کبير ساخته شده است، طی دو سال آتی توسط سيلاب‌های پشت سدها ويران می‌شوند، سازمان ملل از دانشمندان بين‌المللی خواسته است تا آنجا که می‌توانند بر تلاش خود برای ثبت مراکز باستانی ايران بيفزايند. در اثر ساخت يک سد در تنگه‌ی بلاقی، جاده‌ی باشکوه ايران باستان که از تخت جمشيد تا پاسارگاد امتداد دارد، ويران خواهد شد. سرعت ساخت اين سدها و ميزان خرابی‌ای که به بار خواهند آورد، دانشمندان و اعضای سازمان ملل را شک‌زده کرده است.»
اين روزنامه يادآور شده است:«باستان شناسان ايرانی در اين تنگه ۱۲۹ مرکز باستانی را معين کرده‌اند که شامل کشفيات متعلق به دوران پيش از تاريخ تا آثار به‌جا مانده از دوران سلطنت قاجارها است که در سال ۱۹۲۵ منقرض شده‌اند. وسعت اين جاده‌ی سنگ فرش قبلا کشف شده است؛ اما غارها، مسيرهای باستانی، تپه‌های ويژه‌ی دفن مرده‌ها، کانال‌ها و ساير مراکزی که تاکنون کشف نشده‌اند نيز در اين سيل از بين خواهند رفت. اين در حالی است که تاريخ نشان می‌دهد يک مسير زيرزمينی نيز ويژه عبور پادشاه وجود داشته است که هنوز کشف نشده است. »

همچنين يونسکو در اين باره اعلام کرده است:« اميدوار است کاخ‌ها، باغ‌ها و معبد پايه گذار دوران سلطنتی هخامنشيان در مرکز باستانی پاسارگاد احيا شود. شهر مذکور که سال گذشته در ليست ميراث فرهنگی جهانی يونسکو قرار گرفت، کمتر از سه مايل تا انتهای اين تنگه فاصله دارد. اين مرکز امروزه از اهميت زيادی برخوردار است؛ چرا که عده‌ای معتقدند مرکز مذکور پايتخت اولين امپراتور آسيايی بوده است که به گوناگونی فرهنگی مردمش احترام می‌گذارده است.

يونسکو و ايران از باستان شناسان بين‌المللی خواسته‌اند، برای نجات اين مرکز وارد عمل شوند.
طبق اين درخواست انتظار می‌رود تا ماه آينده هشت تيم از باستان شناسان ايرانی، فرانسوی، آلمانی، ايتاليا، ژاپنی، لهستانی و ساير مليت‌ها در ايران گردهم آيند.

در حال حاضر ، يک تيم از باستان شناسان ايرانی و ايتاليايی به سر پرستی عليرضا عسگری برای نجات اين مناطق تلاش می کنند آن ها تاکنون توانسته اند در اين منطقه چندين محوطه ی باستانی کشف نشده پيدا کنند و در تلاشند تا اين مناطق را از غرق شدن نجات دهند . طبق گفته ی اين کارشناسان برای نجات پاسارگاد و ديگر مناطق حد اقل ۴ سال فرصت نياز است . اين در حالی است که اين سد به احتمال زياد سال آينده آبگيری خواهد کرد.

درخواست تعويق آبگيری سد

در روز گذشته ، مدير بنياد پژوهشی پارس پاسارگاد با اشاره به وضعيت بغرنج اين سد در صورت ابگيری گفت:« تا قبل از اين که آبگيری سد سيوند آغاز شود ، کليه تلاش مان را برای انجام کارهای باستان‌‏شناسی و جمع‌‏آوری اطلاعات از اين منطقه انجام خواهيم داد و در صورتی که نتوانيم تا قبل از شروع آبگيری اطلاعات کافی را جمع‌‏آوری کنيم ، قطعاً به مراجع رسمی متذکر می‌‏شويم و درخواست تعويق آبگيری سد را ارايه خواهيم کرد.»

محمد حسن طالبيان افزود:« به منظور آغاز عمليات کاووش و جمع‌‏آوری اطلاعات از نحوه زندگی مردم هخامنش ، سال گذشته اقدام به عکس ‏برداری هوايی, تهيه نقشه و فراخوان بين‌‏المللی کرديم و از اسفندماه ۸۳ با حضور ۷ گروه بين‌‏المللی خارجی و داخلی شامل موسسه باستان‌‏شناسی دانشگاه تهران, هيات باستان‌‏شناسی سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری و بنياد پژوهشی پارس پاسارگاد, دو تيم از کشور آلمان و تيم‌‏هايی از لهستان, ايتاليا, ژاپن و فرانسه عمليات کاووش آغاز شد.»

طالبيان با اشاره به اين که فصل دوم کاووش‌‏های باستان‌‏شناسی تنگ بلاغی ۱۵ روز ديگر آغاز خواهد شد, تصريح‌‏کرد: «به محض اين که فصل دوم کاووش‌‏ها به اتمام برسد ، رسماً گزارش مفصلی از اطلاعات مربوط به وضعيت تنگه و ارزش‌‏های تاريخی و فرهنگی آن به دولت اعلام خواهيم کرد, تا آگاه شوند با آبگيری سد سيوند چه چيزی را از دست خواهند داد و چه چيزی را به دست خواهند آورد و آنگاه انتخاب را به عهده خود مردم ايران خواهيم گذاشت. »

تعويق فقط تا سال ۲۰۰۶

در شرايط فعلی بسياری از فعالان در مورد تلاش کرده اند تا دولت را متوجه کنند که اگر اين سد شروع به آبگيری کند چه اطلاعاتی مربوط به گذشته به زير آب می رود . قرار بود اين سد فروردين ماه افتتاح شود؛ اما وزارت انرژی افتتاح آن را تا اوايل سال ۲۰۰۶ به تاخير انداخته است تا باستان شناسان وقت بيشتری برای بررسی اين مرکز داشته باشند. اين مراکز گنجينه‌ی باارزشی از اطلاعات مربوط به گذشته‌ی ايران را در بطن خود دارند.

* * *

اگر تا ديروز عمده تلاش فعالان ايرانی برای اثبات اين موضوع به جهانيان بود که خليج فارس همواره خليج فارس بوده و خواهد بود امروز در داخل کشور عدم وجود تدبير در بعضی حوزه ها و از جمله حوزه های عمرانی موجب شده تا بار ديگر شخصيت و هويت ايرانی در آستانه تعرض قرار بگيرد .امری مذموم که با سکوت فرزندان ايران مواجه نخواهد شد.

مرعشی، رييس قبلی سازمان ميراث فرهنگی:نمی‌‏توان سدسازی که لازمه تمدن امروز و فردای ايران است را فدای وجود و حفظ آثار تاريخی و باستانی کرد
سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری هيچ‌‏گونه مخالفتی با احداث سد سيوند در تنگ بلاغی نداشته و از آبگيری سد جلوگيری نخواهد کرد.
سيد حسين مرعشی، رييس سابق سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری, درگفت ‌‏و گو با خبرنگار ايلنا، با اشاره به ساخت و آب‌‏گيری سد سيوند که موجب نابودی تنگ بلاغی که به يادگار مانده از دوران هخامنش بوده و حافظ بخشی از تاريخ و فرهنگ ايران باستان است، گفت: کليه دره‌‏های ايران محل زندگی مردم قديم و دوره‌‏هايی است که آثار تمدن قديم در آنها وجود دارد.
وی، در ادامه افزود: تمدن در ايران ۹ هزار سال جريان داشته و همواره در محل‌‏های زيستی ثابت بوده‌‏اند و اين نشان می‌‏دهد تمدن‌‏های جديد بر روی تمدن‌‏های قديمی بنا می‌‏شدند.
مرعشی, در پاسخ به اين که ساخت سد سيوند قسمت اعظمی از تمدن ايرانی را از بين خواهد برد، اظهارداشت: نمی‌‏توان سدسازی که لازمه تمدن امروز و فردای ايران است را فدای وجود و حفظ آثار تاريخی و باستانی کرد.
وی، در خصوص وظيفه دولت در حفظ ميراث باستانی کشور و ممانعت از تخريب آنها ، تصريح‌‏کرد: براساس مصوبه هيات دولت، همه دستگاه‌‏ها زمانی که در منطقه‌‏ای مطالعات فنی، اقتصادی و محيطی انجام می‌‏دهند، موظفند مستندسازی آثار تاريخی واقع در حوزه طرح‌‏های عمرانی را نيز انجام دهند.
مرعشی، افزود: در حال حاضر، ۹ اکيپ از باستان‌‏شناسان خارجی و ۲ اکيپ از باستان شناسان داخل مشغول عمليات نجات بخشی در منطقه تنگ بلاغی هستند.
وی، تاکيدکرد: بنابر برنامه‌‏ريزی‌‏های صورت گرفته توسط سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری ، سعی خواهد شد هم زمان با آماده شدن سد سيوند برای آبگيری، کليه اشيا تاريخی از تنگ بلاغی خارج و عمليات نجات بخشی به اتمام برسد.
رييس سابق سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری، در خصوص فعاليت سازمان برای جلوگيری از ساخت سد، گفت: سازمان ميراث فرهنگی از ابتدا با احداث سد سيوند هيچ‌‏گونه مخالفتی نداشته و از آبگيری سد جلوگيری به عمل نخواهد آورد.

کانون مدافعان حقوق بشر از مجريان سد سيوند شکايت می‌‏کند
کانون مدافعان حقوق بشر از مجريان طرح آبگيری سد سيوند به عنوان مخربان ميراث فرهنگی ايران اعلام شکايت می‌‏کند.
به گزارش خبرنگار "ايلنا"، اعضا شورای مرکزی کانون مدافعان حقوق بشر در جلسه امروز، دوشنبه، مصوب کرده‌‏اند که در اولين فرصت شکايتی را از مجريان طرح آبگيری سد سيوند به عنوان مخربان ميراث فرهنگی ايران به مراجع قضايی تقديم کنند.
سد سيوند در ۱۰۰ کيلومتری شمال شهر شيراز و ۵۰ کيلومتری تخت جمشيد در شهرستان پاسارگاد احداث شده است و به گفته کارشناسان ميراث فرهنگی با آبگيری اين سد در پايان سال جاری، تنگه بلاغی از بين می‌‏رود. اين تنگه اولين مکان شناسايی خصوصيات و نحوه زندگی مردم در دوره هخامنشيان و انواع گياهان و درختان زمان کوروش و داريوش است که با آبگيری سد بخشی از ميراث فرهنگی ايران از بين می‌‏رود.